Qırxbulaq döyüşü
| Qırxbulaq döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Tarix | 28 iyul 1751 | ||
| Yeri | Qırxbulaq | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
|
|
|||
Dərbənd döyüşü — 1751-ci ildə II İrakli komandanlığı altında olan gürcü ordusu ilə Qirbulaq kəndi yaxınlığında Azad Xan ordusu arasında gedən döyüşdür. Döyüş Azad Xanın üstünlüyü ilə başlasa da, II. Erekle'nin uğurlu rəhbərliyi ilə gürcülər düşməni məğlub etdilər.
Döyüş öncəsi vəziyyət
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təbriz xanı Azad-Xan Əfqan, Nadir şahın dövründə vətənindən uzaq olan Qərbi İrana çatmışdı. Nadir şahın ölümündən sonra müstəqil bir xana çevrilir və eyni zamanda hökmranlığını genişləndirmək üçün İran taxtına can atır. Gürcülərin Hacı Çələbi xana məğlubiyyətindən istifadə edərək, Gürcüstan tərəfindən azad edilmiş Məhəmməd xanı ordusunun başına təyin edir və İrəvanın mühasirəyə alınmasını əmr edir. II İrakli tez bir zamanda kiçik bir ordu toplayır və İrəvanın mühasirəsini yarmaq üçün hərəkətə keçir. Bunu eşidən Azad Xan artıq müharibə vəziyyətində olan şəhərin mühasirəsini qaldırır. Papua Orbelianiyə görə:
|
İrəvan şəhəri kimsəsiz idi. Dağılan şəhərdə biçin aparan belə yox idi. İrəvan qalası və Eçmiadzin Katedrali istisna olmaqla, sağ qalan tikililər yox idi.[4] | 
|
II İrakli əsgərlərinə şəhərdəki aclıqla mübarizə üçün Qirxbulaq kəndi yaxınlığındakı dar keçiddə məhsul yığmağı və müdafiə istehkamları qurmağı əmr etdi. Bu vaxt Azad Xan 18 minlik ordu toplaya bilir. 28 iyul 1751-ci ildə o, İraklinin qurduğu müdafiə xəttinə hücum edir[5].
Döyüş
[redaktə | mənbəni redaktə et]Döyüş Azad Xanın üstünlüyü ilə başlayır, çünki düşmən gürcü sol cinahını geri otuzdurmağı bacarır. II İrakli atlılarına eniş etməyi və tüfəngçilərinə siqnal verməyincə atəş etməmələrini əmr edir ki, dar keçiddən daha yaxşı keçsinlər. Gürcülər mühasirəyə düşdükləri təsəvvürü yaratdılar. Bu zaman II İrakli Azad Xanın ordusunun mərkəzinə hərtərəfli hücum əmri verdi və ilk atəşdə Məhəmməd Xan qəfil öldürüldü. Düşmən ordusunun qarışıqlığından istifadə edən gürcülər şiddətli bir əks hücumla mühasirəni pozdular. II İrakli adamlarına qaçan düşməni izləməyi əmr etdi. Gürcüstan ordusu düşməni 30 kilometr məsafədə təqib etdi, yol boyu çoxlarını öldürdü və əsir götürdü[4][5].
Döyüş sonrası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qirbuladakı qələbənin əks-sədası bütün qonşu Qafqaz xanlıqlarında eşidildi. Azad Xan Gürcüstan dövlətinə münasibətdə sülhsevər siyasət yürüdür. II İrakli indi Hacı Çələbi xanla əvvəlki döyüşün itkilərinə diqqət yetirməklə yanaşı, Dağıstan tayfalarının basqınlarının qarşısını ala və qeyri-sabit daxili siyasətə son qoymaqla maraqlana bilərdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Georgian Military Leaders: Heraclius the Second Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine, L. Umikashvili, May–June, 2010
- ↑ Prof. N. Javakhishvili, Ossetians Under the Georgian Flag, Warsaw, 2013
- ↑ Orbeliani, Papuna. Stories of Kartli, Tbilisi, 1857.
- ↑ 1 2 Miqiashvili, Lela. Military Politics of Heralius the Second, Ivane Javakhishvili History and Ethnology Institute, Tbilisi, 2008, pg 22.
- ↑ 1 2 S. Khantadze, Georgian Soviet Enciclopedia, Part X, pg. 653, Tbilisi, 1986.